μουσεία

μια μέρα στ' Απεράθου

 

 

Η Απείρανθος ή τ’ Απεράθου, σε γενική πτώση, όπως είναι το κανονικό της όνομα, ένα από τα πιο γνωστά χωριά των Κυκλάδων, βρίσκεται χτισμένη στην καρδιά της ορεινής Νάξου. 

  

 

Το ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ θα το βρείτε στην Πλάτσα, την κεντρική πλατεία του χωριού. Ιδρύθηκε το 1986, στη μνήμη του Απεραθίτη αγωνιστή της Αντίστασης Γιάννη Κατεινά, και διαθέτει περισσότερα από 1.200 εκθέματα λαϊκής τέχνης. Όλα τα εκθέματα είναι δωρεές των κατοίκων του χωριού. Το μουσείο στεγάζεται σ' ένα παραδοσιακό οίκημα, που αποτελείται από τρία δωμάτια (κουζίνα, εργαστήρι με αργαλειό, κρεβατοκάμαρα) και την αυλή.

Ο επισκέπτης μπορεί να δει πώς ήταν το εσωτερικό ενός απεραθίτικου σπιτιού πριν από έναν αιώνα, και να περιεργαστεί διάφορα καθημερινά και αγροτικά εργαλεία, κάθε είδους «σύνεργα» για το όργωμα και τη σπορά, για το θέρισμα, το λίχνισμα και τη συγκομιδή του καρπού, ή για την παρασκευή του ψωμιού (από το ζύμωμα μέχρι το ψήσιμο). Επίσης, στο μουσείο εκτίθενται έπιπλα, οικιακά σκεύη, μουσικά όργανα –όπως το ντουμπάκι (τύμπανο), η τσαμπούνα (γκάιντα) και το σουβλιάρι (φλογέρα)– παραδοσιακές φορεσιές εκείνης της εποχής και, κυρίως, εξαιρετικά υφαντά που εξυμνούν την τέχνη των γυναικών τ’ Απεράθου.

 

 

Κάτι μαγειρεύεται;...

 

 

Το ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ είναι μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα, εάν εξαιρέσει κανείς τις πανεπιστημιακές συλλογές. Ιδρύθηκε το 1964, αλλά κατά τη διάρκεια της δικτατορίας η λειτουργία του διακόπηκε. Επαναλειτούργησε το 1987, με πρωτοβουλία του Μανόλη Γλέζου, ο οποίος πρόσφερε την προσωπική του συλλογή από πετρώματα και δείγματα απολιθωμάτων.

 

Το μουσείο στεγάζεται στο κτίριο του δημοτικού σχολείου και διαθέτει πάνω από 2.000 σπάνια δείγματα ορυκτών, πετρωμάτων, μεταλλευμάτων και απολιθωμάτων. Μεγάλο μέρος καταλαμβάνει η έκθεση που αφορά τη σμύριδα (ή σμυρίγλι, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι). Το σκληρό και σκούρο πέτρωμα είναι το πιο πολύτιμο μέταλλο της Νάξου, αφού τα σμυριδωρυχεία έδιναν δουλειά στους Ναξιώτες για πολλές δεκαετίες. Εξαιτίας της σκληρότητάς της, η σμύριδα χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα για την κατασκευή εργαλείων επεξεργασίας του λίθου. Στο μουσείο υπάρχουν ακόμα και χάρτες των περιοχών που βγάζουν σμύριδα, καθώς και μικροφωτογραφίες με τα συστατικά της.

Από τα υπόλοιπα εκθέματα του μουσείου, κεντρική θέση έχουν τα πετρώματα της Νάξου και των άλλων κυκλαδίτικων νησιών: το μάρμαρο της Νάξου, λευκό, με μεγάλη διαφάνεια και εξαιρετική ποιότητα, από το οποίο είναι φτιαγμένα τα μνημεία της κλασικής εποχής· δείγματα από το μάρμαρο της Πάρου, που ονομάζεται λυχνίτης και ήταν γνωστό σε όλο τον αρχαίο κόσμο για την ποιότητά του· λεπίδες οψιανού από τη Μήλο, ενός ηφαιστειογενούς πετρώματος που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι του προϊστορικού Αιγαίου για να κατασκευάζουν τα εργαλεία τους, αλλά και θηραϊκή γη, το ηφαιστειογενές υλικό που προέρχεται από τη Σαντορίνη, το οποίο αποτελούσε κύριο δομικό υλικό και εξαγόταν σε πολλές χώρες του κόσμου, προτού ανακαλυφθεί το μπετόν. (Μάλιστα, επειδή διαθέτει άριστες μονωτικές ιδιότητες, το υλικό αυτό χρησιμοποιήθηκε και στην κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ).



Ο επισκέπτης μπορεί επίσης να δει πετρώματα από την Αίτνα και τον Βεζούβιο, κυανίτη από τη Βραζιλία, άργυρο, ρουμπίνια και πετρώματα από μετεωρίτες. Η ενότητα των απολιθωμάτων περιλαμβάνει σπάνια δείγματα από την Ελλάδα και τον κόσμο. Πιο εντυπωσιακά απ’ όλα είναι τα οστά ενός νάνου ελέφαντα, που έζησε στη Νάξο πριν από 70.000 χρόνια! Κάθε έκθεμα παρουσιάζεται και με την επιστημονική και με την κοινή του ονομασία, ενώ υπάρχουν, επιπλέον, χάρτες με εισαγωγικά στοιχεία για τη γεωλογική ιστορία της Γης. Στην τελευταία αίθουσα του μουσείου, ένα μηχάνημα υπεριωδών ακτίνων μάς δίνει την ευκαιρία να παρατηρήσουμε χρωματισμούς στα πετρώματα που δεν είναι ορατοί με γυμνό μάτι.

 

 

 

 



 

Το ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, στην είσοδο του χωριού, ιδρύθηκε μόλις το 1996 και η λειτουργία του στηρίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική προσφορά των μελών του. Σκοπός του είναι να γίνεται έρευνα, παρατήρηση και καταγραφή των οικοσυστημάτων της Νάξου, καθώς και ενημέρωση του κοινού για θέματα αρμονικής συμβίωσης σε σχέση με το περιβάλλον. Ανάμεσα στα εκθέματα του μουσείου ξεχωρίζουν η συλλογή αποξηραμένων φυτών της περιοχής (300 ταξινομημένα δείγματα), μια υπέροχη συλλογή 270 περίπου όστρακων του νησιού, καθώς και τα οστά τεσσάρων θαλάσσιων θηλαστικών: μιας φάλαινας φυσητήρα, ενός ρινοδέλφινου, μιας μεσογειακής φώκιας Monachus Monachus και μιας θαλάσσιας χελώνας Caretta Caretta. Στην πορεία, οι συλλογές εμπλουτίζονται διαρκώς με νέα δείγματα απολιθωμάτων, σφουγγαριών, σκελετών ζώων κ.ά. Ταυτόχρονα έχει δημιουργηθεί μια μικρή βιβλιοθήκη, με ενδιαφέροντα επιστημονικά αρχεία (εξειδικευμένα βιβλία, φωτογραφίες, ιστορικό παρατηρήσεων και καταγραφών).



ΥΓ. Όλες οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από τους μαθητές της Στ' τάξης του σχολείου μας, που επισκέφθηκαν την Απείρανθο με τη δασκάλα τους λίγο πριν από το τέλος της σχολικής χρονιάς.  

 

μετάβαση στο γυμνάσιο

 

 

προετοιμασίες...

 

 

Το πρόγραμμα μετάβασης από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, που υλοποιείται τα τελευταία χρόνια, βοηθά τους μαθητές να προσεγγίσουν ομαλά τη νέα σχολική πραγματικότητα.
Έτσι και φέτος, στα μέσα Μαΐου, τα παιδιά της Στ' τάξης ενημερώθηκαν πρώτα απ' όλα για τα μαθήματα που θα διδαχτούν στην Α' Γυμνασίου, μέσα από μια δίωρη συζήτηση για τα θέματα που θα συναντήσουν στα βιβλία τους, τα οποία και ξεφύλλισαν σε ηλεκτρονική μορφή.
Στη συνέχεια, στο πλαίσιο της Ευέλικτης ζώνης, επισκέφθηκαν με τη δασκάλα τους το 1ο Γυμνάσιο της Χώρας. "Οικοδέσποινα" η κα Μαρούσα Λυκουροπούλου, η οποία, αφού μίλησε για τους καθηγητές, τα μαθήματα, τις απουσίες, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που έχουν στο γυμνάσιο, ξενάγησε την ομάδα στο εργαστήριο φυσικής, στις αίθουσες πληροφορικής και τεχνολογίας, στη βιβλιοθήκη του σχολείου, αλλά και στα δύο προαύλια.
Τα παιδιά άκουγαν με προσοχή και αποκόμισαν μια πολύ ευχάριστη πρώτη εντύπωση για το σχολικό περιβάλλον που θα τα υποδεχτεί του χρόνου.
Κατά την επιστροφή, όλοι τους, δεν έπαψαν ούτε στιγμή να εκφράζουν τη χαρά, τον ενθουσιασμό και την ανυπομονησία τους για τη μετάβαση από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

 

 

καλοκαιρινή εκδρομή

 

Ώρα για εξορμήσεις!

 

 

1η Ιουνίου και ο καιρός ζεστός... Καιρός να εκδράμουμε, σκεφτήκαμε. Πρώτη στάση, στην Παναγία τη Δροσιανή. Απόδραση στις ανθισμένες εξοχές της Νάξου και στην ιστορία. Τελικός προορισμός μας, η Μικρή Βίγλα, για περιπάτους και παιχνίδια δίπλα στ' αλμυρό νερό. Δυστυχώς, η ψηφιακή μηχανή ξεχάστηκε στο σχολείο, οπότε χρησιμοποιήσαμε φωτογραφίες αρχείου και από το διαδίκτυο. Εμείς, πάντως, περάσαμε όμορφα, γελάσαμε, παίξαμε, τραγουδήσαμε και μαζέψαμε μπόλικο ήλιο.

 



η Παναγία της δροσιάς

 

Ανάμεσα στα πιο σημαντικά μνημεία για τον ελληνικό χώρο, αλλά και τη ΝΑ Ευρώπη γενικά, η Παναγία η Δροσιανή, κοντά στη Μονή, είναι ένας μοναδικός τρίκογχος ναός. Το παλαιότερο στρώμα τοιχογραφιών που έχει βρεθεί εκεί είναι του 7ου αιώνα.

Η Παναγία η Δροσιανή είναι ένα ιστορικό βυζαντινό μοναστήρι, από τα παλαιότερα πρωτοχριστιανικά μνημεία στην Ελλάδα. Βρίσκεται στη βόρεια άκρη της κοιλάδας της Δρυμαλίας, νότια του χωριού Μονή και δίπλα στο κοινοτικό κοιμητήριο, ένα από τα αρχαιότερα των Βαλκανίων (4ος ή 6ος αιώνας).

 

Ιστορία

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας το μοναστήρι και ο γύρω χώρος αποτελούσαν ιδιοκτησία (τιμάριο) του οίκου Μπελόνια. Μετά την κατάληψη της Νάξου από τους Τούρκους, ο τελευταίος Φράγκος Δούκας Νάξου και Αιγαίου Πελάγους, Ιωάννης Δ΄ Κρίσπης, με έγγραφο που υπέγραψε το 1555, εκχώρησε το μοναστήρι στην ελληνική ορθόδοξη εκκλησία.

 

 

 

 

 

Σύγχρονη εποχή

Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του μοναστηριού ήταν για εκατοντάδες χρόνια θαμμένο. Οι ανασκαφές από την αρχαιολογική υπηρεσία έγιναν μόλις τη δεκαετία του '70, οπότε αποκαλύφθηκε όλο το αρχιτεκτονικό μεγαλείο του, καθώς και οι πρωτότυπες τοιχογραφίες του 7ου αιώνα, που για τόσα πολλά χρόνια καλύπτονταν από μεταγενέστερες τοιχογραφίες, οι οποίες φτάνουν μέχρι τον 14ο αιώνα. Ως τότε το μόνο ορατό μέρος ήταν η κυρίως εκκλησία, αφού είναι η πιο πρόσφατη.

Η εκκλησία αποτελεί στην ουσία ένα σύμπλεγμα τεσσάρων εκκλησιών, χτισμένων κατά τον αιγαιοπελαγίτικο τρόπο, δηλ. με ακατέργαστες πέτρες. Όλοι οι χώροι, εσωτερικά και εξωτερικά, διαμορφώνουν ένα σχήμα σταυρού. Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν πολλές αγιογραφίες: εμείς βλέπουμε τώρα τις παλαιότερες, μιας και τα δύο προηγούμενα στρώματα έχουν αφαιρεθεί και έχουν μεταφερθεί σε μουσεία. Σύμφωνα με τους μελετητές, η Παναγία η  Δροσιανή διαθέτει το καλύτερα σωζόμενο τοιχογραφικό σύνολο της βυζαντινής περιόδου.
Επίσης, κάτι πολύ σημαντικό, που έχει σχέση με τις σωσμένες τοιχογραφίες, εκτός από την ηλικία, είναι η μοναδικότητά τους, καθώς παρουσιάζουν καλλιτεχνικές ιδιομορφίες που δεν έχουν παρατηρηθεί αλλού, σε κανένα μνημείο του Χριστιανισμού – όπως οι έξι αρχάγγελοι, αντί για τέσσερις ως συνήθως,  οι οποίοι κρατούν τη δόξα του Χριστού, και η μοναδική διπλή παράσταση του Χριστού στον τρούλο, ως νέου με λίγα γένια και ως ώριμου άντρα με μακριά γενειάδα – μια απεικόνιση η οποία συνδέεται με την προσπάθεια καταπολέμησης του μονοφυσιτισμού: οι δυο μορφές αντιπροσωπεύουν την ανθρώπινη και τη θεία φύση του Χριστού αντίστοιχα.

 

 

Παναγία Νικοποιός

Θρύλοι
Πολλοί οι θρύλοι για το πώς χτίστηκε, αλλά και το πώς προέκυψε η επιλογή της τοποθεσίας. Οι παλαιότεροι κάτοικοι του χωριού λένε ότι, αν και αρχικά είχε επιλεγεί άλλη περιοχή για το χτίσιμο της εκκλησιάς, η εικόνα της Παναγίας μεταφερόταν κάθε βράδυ στο συγκεκριμένο μέρος. Η ονομασία «Δροσιανή» θεωρείται ότι προήλθε από το ότι οι κάτοικοι του χωριού, σε μεγάλη περίοδο ανομβρίας, απευθύνθηκαν στην Παναγία με λειτουργίες και τάματα, για να την παρακαλέσουν να βρέξει, έτσι ώστε να μην ξεραθούν τα δέντρα και οι μπαξέδες, και να μπορέσουν να τα βγάλουν πέρα οι κάτοικοι, οι οποίοι κατ' εξοχήν είναι αγρότες.
Το νεότερο τμήμα του μοναστηριού χωρίζεται σε δύο τμήματα. Μπροστά από την εικόνα της Παναγίας υπάρχει, στο πάτωμα, μια τεράστια κυκλική πλάκα από μάρμαρο. Ένας θρύλος αναφέρει ότι κάτω από αυτή την πλάκα ήταν κρυμμένος μεγάλος θησαυρός. Όμως, κανένας  δεν αποφάσιζε να την ανασηκώσει, για να μην τον μαρμαρώσει η θαυματουργή εικόνα. Δυστυχώς, τη δεκαετία του ’70, ένα πρωί, βρέθηκε η πλάκα σκαμμένη και βγαλμένη, και ποτέ δε μάθαμε αν έκρυβε στ' αλήθεια κάτι από κάτω.
Οι αρχαιοκάπηλοι δε σταμάτησαν εκεί. Έκλεψαν ακόμα και την ίδια την εικόνα της Παναγίας, και παραμένει άγνωστο αν εκείνη που βρίσκεται στη θέση της είναι η αυθεντική ή κάποιο αντίγραφό της. Σήμερα, το μοναστήρι της Παναγίας της Δροσιανής λειτουργεί με τον έλεγχο της αρχαιολογικής υπηρεσίας και δέχεται κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες.

Η Μικρή Βίγλα ανήκει στις πιο όμορφες παραλίες του Αιγαίου και βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της Νάξου. Η περιοχή θεωρείται ξεχωριστή, επειδή διαθέτει δυο πανέμορφες παραλίες σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων μεταξύ τους. Ο διαχωρισμός των παραλιών γίνεται μ' έναν μεγάλο λόφο, που βρίσκεται ενδιάμεσα στους δυο κολπίσκους.

Όπως μαρτυρά και το όνομά της, η Μικρή Βίγλα αποτελούσε, στα χρόνια του Βυζαντίου, το δυτικό παρατηρητήριο της Νάξου, απ' όπου, ατενίζοντας την ανοιχτή θάλασσα, οι ντόπιοι μπορούσαν να έχουν τον έλεγχο σε πολύ μεγάλη ακτίνα. Έτσι, έβλεπαν έγκαιρα την άφιξη των πειρατών ή άλλων εχθρών του νησιού. Με φωτιές και καπνό, οι βιγλάτορες (δηλ. οι φρουροί) έστελναν από την κορυφή του λόφου μηνύματα σε άλλα μέρη της Νάξου, ώστε οι κάτοικοι να προλάβουν να προετοιμαστούν για τον κίνδυνο που καραδοκούσε. 

Αλλά τι σημαίνει "βίγλα"; Ευκαιρία για ολίγα ετυμολογικά! Η λέξη κατάγεται από το λατινικό vigil, που θα πει σκοπός, φρουρός. Βίγλα είναι, λοιπόν, μια θέση σε ύψωμα, κατάλληλη για να μπορεί κάποιος να παρατηρεί από μακριά. Από εκεί προέρχεται και το όνομα της περιοχής Ημεροβίγλι, στη Σαντορίνη, η σκοπιά που φυλάγεται τη μέρα, με το φως του ήλιου! 

 

Η παραλία, σχετικά απάνεμη, είναι γνωστή για τα ολογάλανα νερά της.

Το ταβερνάκι, μετά... την επέλαση των μυρίων!